OYUN TERAPİSİ
OYUN TERAPİSİ NEDİR?
Çocukların kendilerini en rahat ifade ettikleri, duygularını gizleyemedikleri tek bir ortam vardır o da oyundur. Oyun ve oyuncaklar aracılığı ile kendilerini ifade etme, anlatma türüne oyun terapisi denir.
Haim G. Ginott’un da dediği gibi, ‘Oyuncaklar çocuğun kelimeleridir. Oyunu ise, ne anlatmak istediğidir.’ Çocukta bir sorunla karşılaştığımızda açık bir şekilde kendini anlatmasını, duygularını ifade etmesini bekleyemeyiz. Yetişkinler bile zaman zaman psikologa gittiklerinde açık şekilde kendilerini ifade etmekte zorlanırlarken çocuklardan yetişkin gibi davranmasını beklememiz haksızlık olur.
Oyun terapisi, çocuğun yaşadığı problemleri ve zorlukları önlemede yardım sağladığı gibi, çocuğun gelişimine ve büyümesine de katkı sağlar (Carmichael).
Oyun çocuğun bilişsel, dil, duygusal, zihin, sosyal ve motor gelişimini desteklediği gibi aynı zamanda onları mutlu eder ve rahatlamalarını sağlayan bir terapi yöntemidir. Oyun sayesinde hem olumlu hem de olumsuz deneyimlerini ifade edebilme fırsatı bulurlar. Sorunlarını dışa yansıtarak yüzleşme ve empati becerileri de gelişir.
Çocukların kendilerini ifade edebilmeleri için çeşitli oyuncaklar sunulmalıdır. Çocuğun istediği gibi oyun oynaması için de cesaretlendirilmesi gerekir. Oyun terapisin de en önemli etkenlerden biri de terapistin çocukla kurduğu terapötik bağdır. Bunun için de terapistin güvenli, mutlu bir oyun ortam yaratması ve çocuğu yargılamadan olduğu gibi kabul etmesi gerekir. Terapistin yapması gereken şey; oyun odasının kurallarını belirtip, çocuğa sınırlar çizmelidir.
Çocuklar oyun sırasında iç dünyalarında yaşadıklarını baş etmede zorlandıkları duygularını, korkularını, yaşanmışlıklarını ve travmalarını oyuncaklar aracılığı ile oyunlarına yansıtırlar. Çocuk yaşadığı bütün sıkıntılarını oyun ve oyuncaklar yoluyla aktarabilir. Bu sorunlar çocuğun oyunu ilerledikçe sorunları da rahatlıkla çözüme kavuşturulabilinir. Terapist oyununu müdahale etmeden, gözlemleyerek onu anladığını hissettirmesi çocuğun rahatlamasını sağlar.
Oyun terapisinin amacı, çocuğun günlük hayatta baş edemediği davranışsal ve psikolojik problemleri fark edip ortadan kaldırmak ve en aza indirmeyi sağlamaktır. Oyun terapisinin diğer amacı ise, çocuğun kendini iyi hissetmesi, mutlu hissetmesini sağlayabilmektir.
Üç çeşit oyun terapisi vardır. Non drektif ( yönlendirilmemiş), Kognitif (bilişsel davranışcı) ve Filial terapi ( anne- babanın da dahil olduğu). Oyun terapisinde seanslar yaklaşık 45–50 dakika sürmektedir. Filial terapi de ise 30 dakika ve 15–20 seansla sonlandırılır.
Oyun Terapisi Kimlere, Hangi Vakalarda Uygulanır?
Oyun terapisi 3–12 yaş grubu çocuklara uygulanır.
- Konuşma Bozukluğu (Kekemelik, bebeksi konuşma, artikülasyon) yaşayan çocuklara
- Enünezis ( Alt Islatma)- Enkoprezis (Kaka tutma-yapma zorlukları) yaşayan çocuklara
- Travma Sonrası Stres Bozukluğu yaşayan çocuklara
- Okul fobisi yaşayan çocuklara
- Ders çalışma ve okuma problemi yaşayan çocuklara
- Aile içi şiddet gören çocuklara
- Aile içi iletişim problemi yaşayan çocuklara
- Ayrılma korkusu yaşayan çocuklara
- Evlat edinilmiş veya terkedilmiş çocuklara
- Boşanmış ailelerin çocuklarına
- Kural koyamayan ailelerin çocuklarına
- Kardeş kıskançlığı ve regression (davranışsal gerileme) yaşayan çocuklara
- Duygusal, fiziksel ve cinsel tacize uğramış çocuklara
- Parmak emme, tırnak yeme problemi yaşayan çocuklara
- Tik problemi olan çocuklara
- Yemek yeme problemi yaşayan çocuklara
- Kaygı, korku ve fobileri olan çocuklara
- İçine kapanık ve sürekli mutsuz, kaygılı, tedirgin olan çocuklara
- Uyku bozukluğu ve kâbusları olan çocuklara
- Öğrenme güçlükleri, Dikkat eksikliği ve Hiperaktivite tanısı alan çocuklara
- Özgüven eksikliği ve depresyonda olan çocuklara
- Tıbbi bir nedeni olmayan baş ağrısı, karın ağrısı ve mide bulantısı yaşayan çocuklara
- Davranış problemleri ( öfke nöbetleri, saldırganlık, uyum sorunları) yaşayan çocuklara oyun terapisi uygulanır.
Oyun Terapisinde Ne Kadar Zamanda Sonuç Alınır?
Oyun terapisinin ne kadar zamanda sonuçlanacağı, çocuktan çocuğa değişim göstermektedir. Terapiye düzenli gelmek, ailenin bu sürece dâhil olmasına da bağlıdır. Ancak genel olarak bu süreci belirleyici bazı faktörlerde vardır;
Çocuğun geçmişte yaşadığı travmanın ciddiyetine, hangi yaşta yaşadığına, olayları nasıl algıladığına ve o dönemde ailenin nasıl bir yaklaşım sergilediğine göre farklılıklar göstermektedir. Travmadan sonra ne kadar çabuk terapiye gelinirse terapi süreci de kısa olur.
Oyun Terapisinin Çocuğa Yararları Nelerdir?
Çocuklar oyun terapisi ile duygu ve düşüncelerini rahatlıkla ifade etmeyi, insanlarla sağlıklı iletişim kurmayı, problem çözme becerilerini geliştirmeyi, insanlara saygı duymayı, sorumluluklarını yerine getirmeyi, sorumluluk almayı, öfkesini kontrol edebilmeyi, uygun davranışlar sergileyebilmeyi, kendini korumayı ve en önemlisi de kendisine güvenebilmeyi ve mutlu bir çocuk olabilmeyi öğrenir.
Davranış Bilimci-Oyun Terapisti-Çocuk Gelişimci
ŞEYMA GAZEZOĞLU